Początki odrodzonej Rzeczypospolitej: wybory do Sejmu Ustawodawczego

Początki odrodzonej Rzeczypospolitej: wybory do Sejmu Ustawodawczego

Ustawa antyaborcyjna w SejmieNiepodległość odzyskiwaliśmy etapami. Przejęcie władzy wojskowej przez zwolnionego z Magdeburga Józefa Piłsudskiego, utworzenie własnej armii i obrona granic w latach 1919-1921, a przede wszystkim nowo utworzone instytucje ustrojowe – to fundamenty i zarazem etapy niepodległości państwa polskiego po I wojnie światowej.

Najważniejszym wydarzeniem początku 1919 roku w kraju były wybory do Sejmu Ustawodawczego. Ze strony rządu czynione były starania, by wybory przeprowadzono w sposób uczciwy. Już 27 grudnia 1918 r. wydano okólnik, w którym ostrzegano komisarzy powiatowych, burmistrzów i naczelników gmin, że organy państwowe i samorządowe nie mogą pod żadnym pozorem wywierać presji na wyborców ani sugerować głosowania na którąkolwiek z list kandydatów Głosowanie w Wielkopolsce, ze względu na trudności polityczne, przesunięto na późniejszy termin. Nie przeprowadzono go także na Pomorzu i w Galicji Wschodniej.

W wyborach do Sejmu Ustawodawczego, w których według szacunków, wzięło udział około 4,8 mln wyborców, najlepiej wypadła Narodowa Demokracja, która uzyskała ok. 40% głosów, podczas gdy socjaliści zdobyli jedynie 10,7% głosów. Słabszy wynik odnotowało także Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”, które zebrało 16,9% głosów oraz Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”, któremu zaufało 8,3% głosujących. Wynik wyborczy zapewnił endecji pierwsze miejsce i najliczniejszą reprezentację w Sejmie, jednakże nie posiadając większości, nie mogła ona liczyć na objęcie samodzielnych rządów.

Zjawiskiem, jakie charakteryzowało Sejm Ustawodawczy były permanentne przegrupowania zachodzące wewnątrz poszczególnych klubów poselskich, co w dalszej perspektywie doprowadziło do istotnych zmian w układzie sił, który powstał zaraz po wyborach. Wiosną 1919 r. istniała na prawicy pokaźna reprezentacja w postaci Związku Ludowo-Narodowego, dysponującego 116 mandatami, oraz Narodowego Związku Robotniczego z 16 mandatami. Ugrupowania centrowe posiadały: PSL „Piast” 44 posłów, Polskie Zjednoczenie Ludowe – 27, Klub Pracy Konstytucyjnej – 18. Na lewicy zasiedli: klub PSL „Wyzwolenie” w liczbie 58 członków, Związek Polskich Posłów Socjalistycznych z 32 przedstawicielami oraz 13-osobowe PSL „Lewicy”. Mniejszości narodowe, z których najliczniejsze przedstawicielstwo posiadali Żydzi, dysponowały w sumie 12 mandatami.

 

Źródło: parlamentwpolsce.pl